1.Ιδιωτική Ασφάλεια

1. ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑ: ΕΡΓΑΣΙΑΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ, ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

1.1              Ορισμός και περιεχόμενο της ειδικότητας προσωπικού ιδιωτικής ασφάλειας

Στο πλαίσιο του παρόντος εγχειριδίου, ο τομέας της ιδιωτικής ασφάλειας περιλαμβάνει τα εξής στοιχεία: Διαφύλαξη της ζωής και προστασία της ιδιοκτησίας (υπό όλες τις μορφές της), έναντι ατυχημάτων, κλοπών, επιθέσεων, δολιοφθορών, πυρκαγιών, εκρήξεων, ζημιών,  καλύπτει δε όλες τις πλευρές της πρόληψης ζημιών.

Στην Ελλάδα, ο πλέον ευρέως γνωστός όρος άσκησης του επαγγέλματος που σχετίζεται με την παροχή κάθε είδους υπηρεσίας ασφάλειας είναι «Παροχή Υπηρεσιών Ασφάλειας». Ένας άλλος ευρέως γνωστός όρος για το προσωπικό των επιχειρήσεων παροχής υπηρεσιών ασφάλειας είναι ο αγγλικός και συνάμα διεθνής όρος «Security», ο οποίος χρησιμοποιείται ως συμπληρωματικό προσωνύμιο, τόσο στην αγγλική επωνυμία διάφορων επιχειρήσεων του χώρου, όσο και για το προσωπικό ιδιωτικής ασφάλειας. Ωστόσο, αυτός δεν είναι ο πλέον επίσημος όρος αναγνώρισης από τα όργανα της ελληνικής πολιτείας.

Σύμφωνα με τα όσα αναφέρονται στη σχετική νομοθεσία (ν.2518/97, ν.3103/2003 και ν.2501/2000), ο πιο δόκιμος όρος που ανταποκρίνεται στην αγορά εργασίας και προτείνεται είναι «Ιδιωτικό Προσωπικό Παροχής Υπηρεσιών Ασφάλειας».

Ως Ιδιωτικό Προσωπικό Παροχής Υπηρεσιών Ασφάλειας ορίζεται ο εργαζόμενος του ιδιωτικού τομέα που αναλαμβάνει να επιτηρεί και να ελέγχει με κάθε σύννομο μέσο και τρόπο, υλικά και άυλα αγαθά και αξίες με σκοπό την ελαχιστοποίηση των πάσης φύσεως κινδύνων.

Οι επιχειρήσεις που ασκούν τα καθήκοντα αυτά ονομάζονται «Ιδιωτικές Επιχειρήσεις Παροχής Υπηρεσιών Ασφάλειας» (Ι.Ε.Π.Υ.Α.)[1] και το προσωπικό αυτών «Προσωπικό των Ιδιωτικών Επιχειρήσεων Παροχής Υπηρεσιών Ασφάλειας». Ωστόσο, πέρα από το προσωπικό των συγκεκριμένων επιχειρήσεων, γενικότερα όλοι όσοι ασκούν τη συγκεκριμένη δραστηριότητα, όπως αυτοί που λειτουργούν ως προσωπικό εσωτερικής ασφάλειας των ίδιων των επιχειρήσεων (in house security, υπεύθυνοι ασφάλειας διάφορων επιχειρήσεων και οργανισμών κ.α.), ή γενικώς όσοι παρέχουν ασφάλεια εκτός των επιχειρήσεων ιδιωτικής ασφάλειας  υπάγονται ως προσωπικό στην «Παροχή υπηρεσιών ασφάλειας».

Στην Ελλάδα μέχρι σήμερα παρατηρούνται οι παρακάτω ειδικότητες:

1. Ειδικότητα: Προσωπικό Σταθερής Φύλαξης.
2. Ειδικότητα: Προσωπικό Εποχούμενης Φύλαξης.
3. Ειδικότητα: Προσωπικό Ασφάλειας Χρηματαποστολών.
4. Ειδικότητα: Προσωπικό Κέντρων Λήψης Σημάτων.

Ειδικότερα το Προσωπικό αυτό, προσφέρει υπηρεσίες διαφύλαξης περιουσιών, αγαθών και αξιών (οικιών, εγκαταστάσεων, τραπεζών, διαφόρων χώρων, εμπορικών καταστημάτων, εταιρικών μυστικών, χρημάτων, πολύτιμων αντικειμένων και αξιών κτλ.) και φυσικών προσώπων (ιδιωτών, πλήθους ατόμων, υπαλλήλων επιχειρήσεων και οργανισμών, σημαντικών προσώπων κτλ.) από κινδύνους απρόβλεπτους (όπως ατυχήματα, πυρκαγιά, ακραία καιρικά φαινόμενα) και εσκεμμένους (π.χ. τρομοκρατικά χτυπήματα, απόπειρες ομηρίας ή δολοφονίας, κλοπές, ληστείες, διαρρήξεις, δολιοφθορές, προβοκάτσια).

Σχετικές είναι οι ενδεικτικές προβλέψεις του ν.2518/1997 «Περί προϋποθέσεων λειτουργίας ιδιωτικών επιχειρήσεων παροχής ασφάλειας – προσόντα και υποχρεώσεις του προσωπικού αυτών και άλλες διατάξεις» και του ν.3707/2008 «Ρύθμιση θεμάτων ιδιωτικών επιχειρήσεων παροχής υπηρεσιών ασφάλειας και γραφείων ιδιωτικών ερευνών», σύμφωνα με τις οποίες ως επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών ασφάλειας θεωρούνται οι ιδιωτικές επιχειρήσεις οι οποίες παρέχουν σε τρίτους μία ή περισσότερες από τις παρακάτω υπηρεσίες:

α. Επιτήρηση ή φύλαξη κινητών και ακίνητων περιουσιών, αγαθών και εγκαταστάσεων,

β. Προστασία Φυσικών προσώπων,

γ. Προστασία θεαμάτων, εκθέσεων, συνεδρίων, διαγωνισμών και αθλητικών εκδηλώσεων,

δ. Ασφαλή μεταφορά χρημάτων, αξιών και πολυτίμων αντικειμένων,

ε. Έλεγχο και διαβίβαση σημάτων συναγερμού,

στ. Έλεγχο ασφάλειας πληρωμάτων, επιβατών, χειραποσκευών, αποσκευών, φορτίου και ταχυδρομικού υλικού σε αερολιμένες και λιμένες, καθώς και έλεγχο πρόσβασης στους χώρους και εν γένει, στις εγκαταστάσεις αυτών, μετά από έγκριση της αρμόδιας αεροπορικής ή λιμενικής αρχής,

ζ. Πραγματοποίηση συνοδειών για ασφαλή κίνηση οχημάτων που μεταφέρουν ογκώδη ή βαρέα αντικείμενα, με ειδικά οχήματα που φέρουν φορητές συσκευές φωτεινής προειδοποίησης.

Τα ανωτέρω καθήκοντα, ωστόσο, καλύπτουν και τις δραστηριότητες των εργαζομένων που εξασκούν καθήκοντα προσωπικού ασφάλειας ως εσωτερική ασφάλεια επιχειρήσεων και οργανισμών ή ως προσωπικό ασφάλειας που έχει προσληφθεί από ιδιώτες.

1.2             Ιστορική αναδρομή του θεσμού της ιδιωτικής ασφάλειας

«Οι άνθρωποι, συν τω χρόνω, δημιούργησαν τις κοινωνίες και τους αντίστοιχους πολιτισμούς, προκειμένου να συνυπάρχουν ειρηνικά χωρίς διαπληκτισμούς και αιματηρές συγκρούσεις, αποφεύγοντας έτσι τον πόλεμο και τα πεδία των μαχών. Απόρροια των παραπάνω είναι ο έλεγχος στις πράξεις των κοινωνικών όντων, η δημιουργία υποχρεώσεων και ορίων, όπως ο σεβασμός της ελευθερίας και της σωματικής ακεραιότητας του άλλου, της περιουσίας, της τιμής, της απαγόρευσης άσκησης κάθε μορφής βίας, αλλά  και των δικαιωμάτων, όπως το δικαίωμα στη ζωή, την ελευθερία έκφρασης και του λόγου και της οικονομικής ευμάρειας. Δημιουργήθηκε η Κοινωνία, η Πολιτεία, η Δικαιοσύνη που ορίζει το δίκαιο και το άδικο, το παράνομο και το νόμιμο, τους νόμους, τις κυρώσεις και τις ποινές όσων δεν τηρούν τους γραπτούς νόμους, αλλά και τη δημιουργία φυλάκων για την τήρηση της τάξης, της ασφάλειας των πολιτών και τη διαφύλαξη των εννόμων αγαθών». (Παναγ.Κ. Δαμάσκος, Πολιτική Κοινωνιολογία Αθήνα, 2009, σελ. 46-53.)

Μάλιστα, η ιδιωτική ασφάλεια προηγήθηκε της δημόσιας, επειδή η δημόσια τάξη προήλθε μέσα από ολοκληρωμένες και οργανωμένες πολιτείες. Κατά συνέπεια, στα πρώτα βήματα όλων των πολιτισμών, προ της οργανωμένης και δομημένης πολιτείας, τις ανάγκες διαφύλαξης προσώπων και αγαθών αναλάμβαναν στα πρώτα στάδια οι ίδιοι οι ιδιώτες, ενώ αργότερα οι άρχοντες παρέδιδαν τα καθήκοντα διαφύλαξης των περιουσιών τους σε έμπιστους δούλους και εντεταλμένους ιδιώτες. Αμέσως μετά, στις οργανωμένες πολιτείες, ταυτόχρονα με την ύπαρξη των οργάνων της δημόσιας τάξης, συνακολουθούν τα μέτρα της ιδιωτικής τάξης, με πρώτη την τάξη των φυλάκων. Στο έργο του Πλάτωνα «Πολιτεία», γίνεται λόγος για την τέχνη, την επιστήμη καθώς και για τα υπόλοιπα προσόντα που πρέπει να έχουν «οι φύλακες». Διατυπώνονται ολόκληρες προτάσεις  για την αγωγή και την παιδεία τους και μάλιστα στο βιβλίο «Πολιτεία Δ’» γίνεται λόγος για την «επιστήμη των φυλάκων».

Ωστόσο, ο κλάδος της ιδιωτικής ασφάλειας υπό τη μορφή των επιχειρήσεων παροχής υπηρεσιών ασφάλειας, κάνει την εμφάνισή του στην Αμερική από τα μέσα του 19^ου Αιώνα μ. Χ., ενώ στην Ευρώπη στις αρχές του 20^ου αιώνα μ. Χ. σε χώρες όπως η Γερμανία (1901) και η Δανία (επίσης 1901). Η εξάπλωση όμως του κλάδου σε παγκόσμια κλίμακα φαίνεται να ανθίζει από τις αρχές της δεκαετίας του ’70.

Στην Ελλάδα, η άσκηση του επαγγέλματος ξεκίνησε από τα μέσα της δεκαετίας του ’70. Οι υπηρεσίες που αναλαμβάνονται από τις πρώτες επιχειρήσεις και σε γενικές γραμμές εξακολουθούν μέχρι σήμερα να αφορούν στην ασφαλή μεταφορά χρημάτων, αξιών και πολυτίμων αντικειμένων, τη φύλαξη προσωπικού και εγκαταστάσεων από πυρκαγιές, ατυχήματα και εγκληματικές ενέργειες, με φύλακες σταθερών σημείων και εποχούμενες περιπολούσες φυλάξεις, τη φύλαξη πρεσβειών και τραπεζών, φυσικών προσώπων με παροχή σωματοφυλάκων και συνοδών, την εγκατάσταση συστημάτων συναγερμού και επιτήρησης μέσω κλειστού κυκλώματος τηλεόρασης και λίγο αργότερα τη λειτουργία κέντρων λήψης σημάτων συναγερμού και ενημέρωσης των αρχών.

Από το 1971 έως το 1991, η αύξηση του αριθμού των απασχολούμενων στην ιδιωτική ασφάλεια αυξήθηκε κατά 126%, με τον αριθμό του ιδιωτικού προσωπικού ασφάλειας να διπλασιάζεται σε σχέση με τον αριθμό των αστυνομικών. Υπολογίζεται ότι ο αριθμός των απασχολουμένων στην ιδιωτική ασφάλεια  το έτος 1999 σε 15 ευρωπαϊκές χώρες ξεπερνά συνολικά το μισό εκατομμύριο.[2] Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία της Ευρωπαϊκής Συνομοσπονδίας Υπηρεσιών Προσωπικού Ιδιωτικής Ασφάλειας, το έτος 2008, το σύνολο των αστυνομικών στην Ευρώπη δεν ξεπερνά τα 2.000.000, ενώ το σύνολο των ιδιωτικών φυλάκων υπολογίζεται σε περισσότερους από 1.700.000 με αναλογία των ιδιωτικών φυλάκων προς τον πληθυσμό ±1/357. Ενδεικτικά, το ίδιο έτος, στη Γαλλία ο αριθμός των ιδιωτικών φυλάκων και των αστυνομικών σε αναλογία με τον πληθυσμό υπολογίζεται σε ±1/427 και +1/256 αντίστοιχα. Στη χώρα μας ο αριθμός των ιδιωτικών φυλάκων και αστυνομικών σε αναλογία με τον πληθυσμό υπολογίζεται σε 1/428 και 1/214 αντίστοιχα

1.3             Τάσεις και προοπτικές σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο

Οι υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης του κλάδου τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο σχετίζονται με την έξαρση της εγκληματικότητας, την ανάγκη αντιμετώπισης και πρόληψής της. Τείνουν να αυξηθούν οι εγκληματικές ενέργειες εναντίον της προσωπικής και γενετήσιας ελευθερίας, της ζωής, της τιμής, της ιδιοκτησίας, της περιουσίας και άλλων έννομων αγαθών που έχει κάθε πολίτης και τα κατοχυρώνει με το Σύνταγμα και τους Νόμους. Οι παρεκκλίνουσες ενέργειες τείνουν αυξητικά ως προς τα κακουργήματα τροποποιώντας ποιοτικά τα χαρακτηριστικά του εγκλήματος.

Το κράτος οφείλει να διαφυλάξει τα έννομα αγαθά, τη ζωή, την ελευθερία, την ιδιοκτησία, τη σωματική ακεραιότητα, κ.λ.π. Επειδή, όμως, ο κοινωνικός έλεγχος και οι διωκτικοί μηχανισμοί δε μπορούν να ανταποκριθούν σε κάθε περίπτωση εγκληματικής βίας και λόγω της ραγδαίας αύξησης της εγκληματικότητας, οι πολίτες βιώνουν καθημερινά τη σωματική και ψυχολογική βία, την ανασφάλεια, την έλλειψη κοινωνικής συνοχής και την προβολή όλων των εκφάνσεων της βίας ως θύματα, ως μάρτυρες, αλλά και από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, οι πολίτες, για να μειώσουν την ανασφάλεια, στρέφουν το ενδιαφέρον τους στην ιδιωτική ασφάλεια.

1.3.1        Σε ευρωπαϊκό επίπεδο

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η ανάγκη για συνεχή βελτίωση των υπηρεσιών ιδιωτικής ασφάλειας αποτέλεσε την αφετηρία για το σχεδιασμό ευρωπαϊκών προτύπων στον τομέα των υπηρεσιών ιδιωτικής ασφάλειας, με στόχο τη διασφάλιση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών, την προστασία της εικόνας του τομέα και την άμβλυνση των αποκλίσεων  από  χώρα σε χώρα. Πιο συγκεκριμένα, οι αποκλίσεις έγκεινται στον τρόπο με τον οποίο παρέχονται οι υπηρεσίες ιδιωτικής ασφάλειας και που ερμηνεύονται οι ιδιαιτερότητες του τομέα στις επιμέρους νομοθεσίες. Διαφορές εντοπίζονται και σε επίπεδο εκπαίδευσης και κατάρτισης των εργαζομένων, ενώ ταυτόχρονα σε ορισμένα ευρωπαϊκά κράτη η επαγγελματική εκπαίδευση του προσωπικού ασφάλειας δεν είναι υποχρεωτική.

Σχετική είναι η μελέτη που εκπονήθηκε για λογαριασμό της Ε.Ε. στο πλαίσιο του προγράμματος «Leonardo da Vinci» κατά την οποία συντάχθηκε το «Ευρωπαϊκό εγχειρίδιο επαγγελματικής κατάρτισης στον τομέα της φύλαξης και επίβλεψης». Δημιουργήθηκε, δηλαδή, ένα πρότυπο που στοχεύει στη βελτίωση των επιδόσεων των εργαζομένων και στην υψηλή ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών. Σύμφωνα με αυτό οι εργαζόμενοι προβλέπεται να τηρούν τα σύγχρονα πρότυπα, μέσα από ένα ευρωπαϊκό εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Το τελευταίο θα μπορεί να λειτουργήσει ως απόδειξη των ικανοτήτων ενός εργαζόμενου, πολλαπλασιάζοντας τις ευκαιρίες ανεύρεσης, απασχόλησης ή ακόμα και εξέλιξης εντός ή εκτός του επαγγελματικού του περιβάλλοντος. Επιπλέον, οι εργαζόμενοι θα είναι σε θέση να εκτιμούν οι ίδιοι την καταλληλότητα των διαφόρων προγραμμάτων βασικής εκπαίδευσης και κατάρτισης που τους προσφέρονται. Όσο για τους εκπαιδευτές, πρέπει να είναι σε θέση να εφαρμόζουν τα πρότυπα, προκειμένου να διασφαλίσουν την ποιότητα και την καταλληλότητα της βασικής επαγγελματικής κατάρτισης. Τέλος, οι εργοδότες θα μπορούν να τα χρησιμοποιούν για να καθορίζουν τα επίπεδα ικανοτήτων στις επιχειρήσεις και εν γένει στις υπηρεσίες ιδιωτικής ασφάλειας. Τα πρότυπα αυτά θα μπορούν στο μέλλον να χρησιμεύσουν ως σημεία αναφοράς για το σχεδιασμό και την εφαρμογή προγραμμάτων κατάρτισης από τους ίδιους και να τα χρησιμοποιούν ως αφετηρία μιας διαδικασίας συνεχούς βελτίωσης της ποιότητας και του επαγγελματισμού στον τομέα της ασφάλειας.

Η Επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης, σχετικά με το θέμα, υπέδειξε τη λήψη ειδικών μέτρων για τη λειτουργία εταιρειών ιδιωτικής αστυνόμευσης – παροχής προστασίας (όπως α. την κατάρτιση κανονισμών για τη λήψη άδειας, β. την περιοδική θεώρηση και τον τακτικό έλεγχο της λειτουργίας τους από δημόσιες αρχές, γ. συγκεκριμένα προσόντα του προσωπικού τους, π.χ.  βασικές γνώσεις του ποινικού δικαίου, των δικαιωμάτων, υποχρεώσεων και καθηκόντων τους, του τρόπου συμπεριφοράς τους προς το κοινό, της ενθάρρυνσης των σχέσεων με την αστυνομία κλπ.), ώστε οι εν λόγω εταιρείες να μη λειτουργούν ανεξέλεγκτα.

1.3.2        Σε εθνικό επίπεδο

1.3.2.1  Περιγραφή υπάρχουσας κατάστασης της απασχόλησης

Στον ελληνικό χώρο, ο κλάδος της ιδιωτικής ασφάλειας ξεκινά την ανάπτυξή του από τη δεκαετία του ’70, αλλά γνωρίζει αλματώδη εξέλιξη από τις αρχές της δεκαετίας του ’90, όπου και εμφανίζονται εκατοντάδες εταιρίες παροχής υπηρεσιών ασφάλειας. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Συνομοσπονδίας Υπηρεσιών Προσωπικού Ιδιωτικής Ασφάλειας, στην Ελλάδα το έτος 2007 δραστηριοποιούνται στη βιομηχανία της ασφάλειας χίλιες (1000) περίπου επιχειρήσεις και ο αριθμός των δηλωθέντων υπαλλήλων ανέρχεται  ± 30.0 .

Η τάση μεγέθυνσης του κλάδου είναι ραγδαία.  Ένας από τους λόγους της ανοδικής αυτής τάσης, είναι η εφαρμογή της διεθνούς πρακτικής, δηλαδή της δυνατότητας άσκησης καθηκόντων ή μέρους αυτών, που στο παρελθόν ασκούνταν από τη δημόσια δύναμη, από Ι.Ε.Π.Υ.Α. (π.χ. αερολιμένες, λιμένες, αθλητικές εγκαταστάσεις κ.α.), με παράλληλη τήρηση των ισχυουσών διατάξεων περί παρουσίας και άσκησης εξουσίας των αστυνομικών αρχών.

1.3.2.2  Προοπτικές του κλάδου

Στην Ελλάδα, αν και αρχικά η δραστηριότητα της ιδιωτικής φύλαξης είχε περιοριστεί στον ιδιωτικό τομέα, άρχισε σταδιακά να επεκτείνεται και σε φυλάξεις με χαρακτήρα δημόσιας τάξης ή χώρων γενικώς προσιτών στο κοινό (όπως νοσοκομεία, εμπορικά κέντρα, λαϊκές αγορές, πολυκαταστήματα, λιμάνια, σιδηροδρομικοί σταθμοί κ.α.)

Διεθνώς, επικρατεί η πρακτική παρουσίας ιδιωτικού προσωπικού ασφάλειας για την προστασία μεταφορικών μέσων, πρακτική που εφαρμόζεται και  στην Ελλάδα.

Η κάλυψη όλων των αθλητικών εκδηλώσεων από ιδιωτικό προσωπικό ασφάλειας δεν απέχει πολύ από το να αποτελέσει πραγματικότητα στο εγγύς μέλλον.

Επίσης, ο τραπεζικός κλάδος χρησιμοποιεί ολοένα και περισσότερο τις υπηρεσίες ιδιωτικής ασφάλειας σε επίπεδο σταθερών φυλάξεων και χρηματαποστολών καθώς και ανεφοδιασμού Αυτόματων Μηχανημάτων Ανάληψης Μετρητών (ATM).

Επιπλέον, αρκετοί δήμοι, αναθέτουν σε ιδιωτικό προσωπικό ασφάλειας τη φύλαξη και επιτήρηση δημόσιων χώρων και εγκαταστάσεων, την ενημέρωση των αρχών κατά τον εντοπισμό παράνομων ενεργειών και την πυρασφάλεια των ευαίσθητων περιοχών στα όρια του δήμου ή των οικισμών.

Σύμφωνα με τα παραπάνω, η αύξηση σε όλους τους κλάδους του χώρου, καθώς και η προοπτική νέων ειδικοτήτων αναμένεται αυξητική.

1.3.2.3  Προβλήματα του κλάδου – Ανησυχίες και διαμάχες

Η εντυπωσιακά ποσοτική αύξηση του προσωπικού δε συνεπάγεται αυτονόητα και ταυτόχρονα ποιοτική αναβάθμιση. Σε αντίθεση, το προσωπικό στη μεγάλη του πλειοψηφία αντιμετωπίζει αρκετά προβλήματα. Μέχρι σήμερα, η εκπαίδευση του προσωπικού καθοριζόταν από τις «απαιτήσεις» των πελατών. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία εργαζομένων πολλών ταχυτήτων, ήτοι:

• Τους εκπαιδευμένους και ικανοποιητικά καταρτισμένους επαγγελματίες, υψηλά αμειβόμενους και με μακροχρόνια εμπειρία στον κλάδο.
• Τους εργαζόμενους με μηδαμινή ή ελάχιστη εκπαίδευση, χαμηλά αμειβόμενους (η συντριπτική πλειοψηφία αμείβεται με το κατώτερο όριο αμοιβής), που αντιμετωπίζουν το επάγγελμα του ιδιωτικού προσωπικού ιδιωτικής ασφάλειας ως προσωρινή λύση ανάγκης.

Επίσης, σε αρκετές περιπτώσεις, παρατηρείται εκμετάλλευση του υψηλού ποσοστού ανεργίας, καταστρατήγηση των διατάξεων περί κατώτερου μισθού και παρέχονται ακόμη χαμηλότερες αμοιβές. Πραγματικότητα αποτελεί και η υπενοικίαση προσωπικού από εταιρεία σε εταιρεία καθώς και η ύπαρξη ανασφάλιστων ή μερικώς ασφαλισμένων εργαζομένων.

Αναπόφευκτο επακόλουθο της πρόσληψης προσωπικού χαμηλού κόστους είναι η παροχή χαμηλής ποιότητας υπηρεσιών. Δεν παραγνωρίζεται βέβαια το γεγονός ότι οι κανόνες της αγοράς επιβάλουν με τον τρόπο τους, κατά τις σχετικές προκηρύξεις διαγωνισμών, ως βασικό κριτήριο επιλογής το χαμηλότερο κόστος, «εξαναγκάζοντας» τις εταιρείες να περιορίζουν τις αμοιβές κάτω από τα όρια της νομιμότητας.

Επίλυση των προαναφερθέντων επιχειρήθηκε με την εκπόνηση και ψήφιση από τη Βουλή του ν.3707/08 και ακολούθως με την έκδοση της -κατ΄ εξουσιοδότηση του νόμου- υπ΄ αριθ. 4892/1/76-γ’ από 17.05.2010 Κ.Υ.Α. των Υπουργών Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων – Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης – Προστασίας του Πολίτη, ρυθμίζοντας λεπτομέρειες εφαρμογής του ν .3707/08, σε συνεργασία με τους εμπλεκόμενους φορείς.

1.4             Ισχύον εθνικό νομοθετικό & θεσμικό πλαίσιο

1.4.1        Ισχύουσα νομοθεσία

Ο θεσμός της ιδιωτικής ασφάλειας στην Ελλάδα προβλέφθηκε με το άρθρο 19 του ν.1339/1983, το άρθρο 12 του ν.1481/1984 και το ν.2518/1997 «Προϋποθέσεις λειτουργίας ιδιωτικών επιχειρήσεων παροχής υπηρεσιών ασφάλειας. Προσόντα και υποχρεώσεις του προσωπικού αυτών και άλλες διατάξεις». Η τελευταία νομοθετική ρύθμιση του θεσμού πραγματοποιείται με το ν.3707/08 «Ρύθμιση θεμάτων ιδιωτικών επιχειρήσεων παροχής υπηρεσιών ασφάλειας και γραφείων ιδιωτικών ερευνών».

Πιο συγκεκριμένα, το άρθρ. 19 του ν.1339/1983 επέτρεψε την πρόσληψη ιδιωτών «για τις ανάγκες ασφάλειας ή φρούρησης οποιασδήποτε εγκατάστασης ή χώρων Ν.Π.Δ.Δ., οργανισμών κοινής ωφέλειας και επιχειρήσεων, καθώς και για τη συνοδεία χρηματαποστολών αυτών με δαπάνη των ίδιων των Ν.Π.Δ.Δ., οργανισμών και επιχειρήσεων». Για τις «ιδιωτικές επιχειρήσεις πληροφοριών» πρόβλεψε το άρθρ. 12 του ν.1481/1984, κατά το οποίο «με προεδρικά διατάγματα, που εκδίδονται με πρόταση του Υπουργού Δημόσιας Τάξης, ρυθμίζονται θέματα που αφορούν στις προϋποθέσεις χορήγησης αδειών λειτουργίας ιδιωτικών επιχειρή­σεων πληροφοριών (ντεντέκτιβ) καθώς και στα προσόντα και τις υποχρεώσεις των διευθυντών και των υπαλλήλων αυτών των επιχειρήσεων». Τελικά, οι όροι και οι προϋποθέσεις της λειτουργίας «ιδιωτικών επιχει­ρήσεων παροχής υπηρεσιών ασφάλειας» καθορίστηκαν στο ν.2518/21.9.1997, κατά τον οποίο (άρθρ. 1), ως επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών ασφάλειας θε­ωρούνται οι ιδιωτικές επιχειρήσεις, ατομικές ή εταιρικές, οι οποίες παρέχουν σε τρίτους μία ή περισσότερες από τις ακόλουθες υπηρεσίες:

α. Επιτήρηση ή φύλαξη κινητών και ακινήτων περιουσιακών αγαθών και εγκαταστάσεων,

β. Προστασία φυσικών προσώπων,

γ.  Προστασία θεαμάτων, εκθέσεων, συνεδρίων, διαγωνισμών και αθλη­τικών εκδηλώσεων,

δ. Ασφαλή μεταφορά χρημάτων, αξιών και πολύτιμων αντικειμένων,

ε.Εγκατάσταση, συντήρηση και παρακολούθηση λειτουργίας μηχανη­μάτων και συστημάτων ασφάλειας και συναγερμού, εκτός αυτών που τοποθε­τούνται σε αυτοκίνητα,

στ.  Εκμετάλλευση κέντρων λήψης ελέγχου και διαβίβασης σημάτων συ­ναγερμού,

ζ.  Έλεγχος με ειδικά μηχανήματα επιβατών και αποσκευών στους χώρους των αεροδρομίων και λιμένων, κατόπιν αδείας της αρμόδιας αστυνομικής ή λιμενικής αρχής.

η.  Εκπόνηση μελετών και σχεδιασμό συστημάτων ασφάλειας.

Το παραπάνω νομοθετικό πλαίσιο συμπληρώθηκε με το ν.3707/08 (ΦΕΚ 209 Α/8-10-2008) «Ρύθμιση θεμάτων ιδιωτικών επιχειρήσεων παροχής υπηρεσιών ασφάλειας και γραφείων ιδιωτικών ερευνών», όπου το άρθρο 1 του ν.2518/1997 (ΦΕΚ 164 Α’), όπως τροποποιήθηκε και συμπληρώθηκε με την παράγραφο 15 του άρθρου 10 του ν.2800/2000  (ΦΕΚ 46 Α’), την παράγραφο 2 του άρθρου 14 του ν.3103/2003 (ΦΕΚ 23 Α’) και την παράγραφο 1 του άρθρου 1 του ν.3206/2003 (ΦΕΚ 298 Α»), αντικαθίσταται ως εξής:

«Άρθρο 1»

Έννοια όρων – Πεδίο εφαρμογής

1. Για  την εφαρμογή των διατάξεων του παρόντος νόμου, ως ιδιωτικές επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών ασφάλειας θεωρούνται οι ιδιωτικές επιχειρήσεις, ατομικές ή εταιρικές, οι οποίες παρέχουν σε τρίτους μία ή περισσότερες από τις ακόλουθες υπηρεσίες:

α. Επιτήρηση ή φύλαξη κινητών ή ακινήτων περιουσιακών αγαθών και εγκαταστάσεων,

β.   Προστασία φυσικών προσώπων,

γ. Ασφαλή μεταφορά με ειδικά διασκευασμένα – τεθωρακισμένα οχήματα χρημάτων, αξιών, αρχαιοτήτων, έργων τέχνης και πολύτιμων αντικειμένων,

δ. Προστασία θεαμάτων, εκθέσεων, συνεδρίων, διαγωνισμών και αθλητικών εκδηλώσεων,

ε. Έλεγχο ασφάλειας πληρωμάτων, επιβατών, χειραποσκευών, αποσκευών, φορτίου και ταχυδρομικού υλικού σε αερολιμένες και λιμένες, καθώς και έλεγχο πρόσβασης στους χώρους και, εν γένει, στις εγκαταστάσεις αυτών μετά από έγκριση της αρμόδιας αεροπορικής ή λιμενικής αρχής,

στ. Συνοδεία για την ασφαλή κίνηση οχημάτων που μεταφέρουν ογκώδη ή βαρέα αντικείμενα, με ειδικά οχήματα που φέρουν στοιχεία επισήμανσης, σύμφωνα με την περίπτωση ε’ της παραγράφου 1 του άρθρου 4,

ζ. Συνοδεία αθλητικών αποστολών για την ασφαλή μετακίνησή τους,

η. Εκπόνηση μελετών και σχεδιασμό μέτρων για την ασφαλή πραγματοποίηση των δραστηριοτήτων των περιπτώσεων α’ έως και ζ’ της παρούσας παραγράφου,

θ. Εγκατάσταση, συντήρηση και παρακολούθηση λειτουργίας μηχανημάτων και συστημάτων ασφάλειας και συναγερμού, πλην αυτών που τοποθετούνται σε αυτοκίνητο,

ι. Εκμετάλλευση κέντρων λήψης, ελέγχου και διαβίβασης σημάτων συναγερμού και

ια. Εκπόνηση μελετών και σχεδιασμό συστημάτων ασφάλειας, αναφορικά με τις δραστηριότητες των περιπτώσεων θ’ και ι΄ της παρούσας παραγράφου.

2. Προσωπικό ασφάλειας για την εφαρμογή των διατάξεων του παρόντος νόμου νοείται το προσωπικό στο οποίο ανατίθεται η άσκηση οποιασδήποτε από τις ως άνω δραστηριότητες ή παρέχει οποιαδήποτε άλλη εργασία υποστήριξης των δραστηριοτήτων αυτών.

3. Οι διατάξεις των άρθρων 3, 4 παράγραφος 2, 5 και 6 εφαρμόζονται και για το προσωπικό οποιασ­δήποτε ιδιωτικής επιχείρησης στο οποίο ανατίθεται η φύλαξη και η προστασία των ιδίων αυτής χώρων, αγαθών και εγκαταστάσεων ή του προσωπικού τους, καθώς και για το διοικητικό προσωπικό των επιχειρήσεων της παραγράφου 1 του παρόντος άρθρου, στο οποίο ανατίθεται ο σχεδιασμός και η μέριμνα για την υλοποίηση των δραστηριοτήτων των επιχειρήσεων αυτών. Η άσκηση των ανωτέρω δραστηριοτήτων δε θίγει τις αρμοδιότητες των κρατικών αρχών στους τομείς αυτούς.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Σήμερα, η νομιμότητα της ιδιωτικής ασφάλειας παραμένει υποκείμενη σε διαμάχες, αφού η ιδέα ότι μπορεί η αγορά να αναμειχθεί σ’ αυτό που θεωρείται αποκλειστικά κρατική δικαιοδοσία είναι από πολλούς κατακριτέα. Πράγματι, η αστυνόμευση ως πρόληψη ή καταστολή εμπεριέχει από τη φύση της την κατάχρηση, αποτελεί με άλλα λόγια «δυνάμει απειλή» για την ιδιωτική ζωή και τα δικαιώματα των πολιτών. Επίσης, επικρατεί η αντίληψη ότι η διεύρυνση των δραστηριοτήτων των Ι.Ε.Π.Υ.Α θα αυξήσει την κοινωνική αδικία με τις προνομιούχες περιοχές και τα αγαθά των ευπόρων να προστατεύονται κατά του εγκλήματος περισσότερο από εκείνα των λιγότερο ή των μη προνομιούχων πολιτών.

Το άρθρο 2 του άνω νόμου θέτει ως προϋπόθεση για τις δραστηριότητες ιδιωτικής ασφάλειας να έχει εκδοθεί άδεια από τον προϊστάμενο του Επιτελείου του Αρχηγείου Ελληνικής Αστυνομίας ύστερα από γνώμη τριμελούς επιτροπής. Στο πρόσωπο του αιτούντος πρέπει να συντρέχουν οι εξής προϋποθέσεις:

-          Να είναι Έλληνας πολίτης ή ομογενής ή πολίτης χώρας-μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης

-          Να έχει συμπληρώσει το 18ο έτος της ηλικίας του.

-          Να μην έχει καταδικαστεί σε μια σειρά από αδικήματα που αφορούν στην προσβολή της ζωής των πολιτών και της περιουσίας, δηλαδή να έχει καθαρό ποινικό μητρώο.

-          Να μην τελεί υπό κράτηση ή δικαστική έρευνα, υπό δικαστική συμπαράσταση και το κυριότερο να μην πάσχει από οποιαδήποτε μορφής ψυχικό νόσημα. Επίσης, αν η αίτηση για τη χορήγηση άδειας αφορά σε εταιρεία, προκειμένου για ανώνυμες εταιρείες, οι μετοχές αυτών πρέπει να είναι ονομαστικές.

Η ανωτέρω άδεια θα ισχύει για πέντε χρόνια. Οι εταιρείες που έχουν λάβει άδεια λειτουργίας μπορούν να ασκούν την επαγγελματική τους δραστηριότητα σε ολόκληρη την επικράτεια. Σε περίπτωση απόρριψης της αίτησης ή ανανέωσης της άδειας, ο ενδιαφερόμενος δύναται να ασκήσει προσφυγή ενώπιον του υπαρχηγού της ελληνικής αστυνομίας εντός 10 ημερών από την κοινοποίηση της απόφασης.

Το άρθρο 3 θέτει τις προϋποθέσεις χορήγησης άδειας εργασίας στο  συγκεκριμένο προσωπικό ανάλογα με τις δραστηριότητες που πρέπει να ασκήσει. Ειδικότερα, για την έκδοση άδειας εργασίας κατηγορίας Α΄ της παρ.2 του άρθρου 3 του ν.2518/1997, απαιτείται το πιστοποιητικό επαγγελματικής κατάρτισης που εκδίδεται είτε από τον Οργανισμό Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (Ο.Ε.Ε.Κ) είτε από το Εθνικό Κέντρο Πιστοποίησης Συνεχιζόμενης Επαγγελματικής Κατάρτισης (Ε.ΚΕ.ΠΙΣ) ή το Κέντρο Μελετών Ασφάλειας (ΚΕΜΕΑ) (Βλ.  4892/1/76-γ’ από 17.05.2010 Κ.Υ.Α. «Καθορισμός τίτλων επαγγελματικής κατάρτισης που απαιτούνται για την έκδοση αδειών εργασίας του άρθρου 3 του ν. 2518/1997, όπως αντικαταστάθηκε με τις διατάξεις του ν. 3707/2008».

1.4.2        Θέματα ιδιαίτερου ενδιαφέροντος

Μερικές νομοθετικές ρυθμίσεις   παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον είτε επειδή  θίγουν ευαίσθητα θέματα που άπτονται θεμελιωδών συνταγματικών δικαιωμάτων (σύλληψη, έρευνα κ.λπ.),   είτε επειδή αναφέρονται σε ειδικές σημάνσεις και  διακριτικά αποκλειστικής χρήσης από τη Δημόσια Δύναμη (π.χ. στολή, εθνόσημο, χρήση φάρου και σειρήνας κ.λπ.).

Ο Ν. 3707/2008 με το άρθρο 4  προβλέπεται ότι απαγορεύεται στις Ι.Ε.Π.Υ.Α. να χρησιμοποιούν στην επωνυμία, στον τίτλο, στα έγγραφα, στις διαφημίσεις και γενικά κατά την άσκηση των δραστηριοτήτων τους λέξεις ή φράσεις ικα­νές να παραπλανήσουν τους πολίτες, ώστε να γίνεται εύκολα αντιληπτός ο ιδιωτικός χαρακτήρας αυτών και να αποφεύγεται η παρανόηση ότι εκπροσωπούν κρατικές και ιδιαίτερα αστυνομικές αρχές.

Επιπλέον, τα οχή­ματα των Ι.Ε.Π.Υ.Α. δεν είναι οχήματα άμεσης ανάγκης κατά τον Κ.Ο.Κ., και απαγορεύεται ρητώς στις επιχειρήσεις αυτές να χρησιμοποιούν, ιδίως στα αυτοκί­νητα και τις μοτοσυκλέτες, σήματα, αυτοκόλλητες ή μη ταινίες ή χρωματισμό που καθιστούν την εξωτερική τους εμφάνιση όμοια ή παρεμφερή με εκείνη που χρησιμο­ποιούν τα σώματα ασφαλείας, καθώς και να φέρουν συ­σκευές ηχητικής ή φωτεινής προειδοποίησης (σειρήνες, φάρους) με συνέπεια την παραπλάνηση των πολιτών, στους οποίους δίδεται η εντύπωση ότι πρό­κειται για οχήματα κρατικών αρχών.

Επίσης παρέχεται εξουσιοδότηση στους Υπουργούς Εσωτερικών και Μεταφορών και Επικοινω­νιών όπως με απόφασή τους καθορίσουν το είδος, το σχήμα, το μέγεθος, το χρωματισμό των στοιχείων επισή­μανσης των αυτοκινήτων των Ι.Ε.Π.Υ.Α. που συνοδεύουν βαρέα ή ογκώδη αντικείμενα, με στόχο την αυξημένη οδική ασφάλεια. Επιπλέον, παρέχεται εξουσιοδότηση για την έκδοση κοινής υπουργικής απόφασης με την οποία θα καθορισθούν οι προδιαγραφές που πρέπει να πληρούν τα τεθωρακισμένα οχήματα των Ι.Ε.Π.Υ.Α., κα­θώς και τα προστατευτικά μέσα (προστατευτικό κράνος και αλεξίσφαιρο γιλέκο), με τα οποία υποχρεούνται οι Ι.Ε.Π.Υ.Α. να εφοδιάζουν το προσωπικό ασφαλείας στο οποίο ανατίθεται η μεταφορά χρημάτων, αξιών κ.λπ., προκειμένου τα συγκεκριμένα εφόδια να είναι πράγματι αποτελεσματικά στην προστασία του προσωπικού και να καλυφθεί το κενό που υπήρχε μέχρι σήμερα στο θέμα αυτό.

Επιπλέον, προβλέπεται ρητά ότι η απασχόληση υπηρετούντων στις Ένοπλες Δυνάμεις, στα Σώματα Ασφαλείας, ή προσωπικού άλλων φορέων του Δημοσίου, που κατά την άσκηση των καθη­κόντων τους προβλέπεται να οπλοφορούν, συνιστά επι­βαρυντική περίπτωση (άρθρο 7 του σχεδίου νόμου). Τέ­λος, θεσπίζεται η υποχρέωση των Ι.Ε.Π.Υ.Α. για ενημέ­ρωση των αρμοδίων αστυνομικών αρχών αναφορικά με το προσωπικό που απασχολούν στην περιοχή δικαιοδο­σίας τους, καθώς και για τους χώρους διάθεσης αυτού, ώστε να διευκολύνονται οι σχετικοί έλεγχοι.                                               Με το άρθρο 5 συμπληρώνονται οι αντίστοιχες διατά­ξεις του ν. 2518/1997 που αφορούν στην οπλοκατοχή και οπλοφορία από το προσωπικό των Ι.Ε.Π.Υ.Α.. Ειδικό­τερα, διατηρείται η γενική απαγόρευση της οπλοκατοχής και οπλοφορίας των εκπροσώπων των Ι.Ε.Π.Υ.Α. και των υπαλλήλων τους. Εισάγεται πλέγμα νέων ρυθμίσε­ων, με τις οποίες εξειδικεύονται οι προϋποθέσεις και τα προσόντα των ενδιαφερομένων για την απόκτηση άδειας οπλοκατοχής και οπλοφορίας, και προσδιορίζο­νται οι όροι ασφαλούς φύλαξης των όπλων για τη δια­σφάλιση της δημόσιας τάξης και την προστασία των δι­καιωμάτων των πολιτών. Ειδικότερα, με την παράγραφο 1 προβλέπεται ότι απαγορεύεται στους εκπροσώπους και υπαλλήλους των Ι.Ε.Π.Υ.Α. η κατοχή και των αναφε­ρομένων στον νόμο «Περί φωτοβολίδων και πυροτεχνη­μάτων» ειδών. Με την παράγραφο 2 προβλέπεται η κατ’ εξαίρεση άδεια οπλοφορίας για το προσωπικό των Ι.Ε.Π.Υ.Α. στο οποίο ανατίθεται η ασφαλής μεταφορά, με ειδικώς διασκευασμένα – τεθωρακισμένα οχήματα, χρη­μάτων, αξιών, αρχαιοτήτων, έργων τέχνης και πολύτι­μων αντικειμένων για την ενίσχυση της προστασίας του προσωπικού αλλά και του επιπέδου ασφάλειας των με­ταφερόμενων ειδών, λόγω των ένοπλων επιθέσεων που διαπράττονται σε βάρος υπαλλήλων Ι.Ε.Π.Υ.Α. κατά την άσκηση της συγκεκριμένης δραστηριότητας. Διευκρινί­ζεται ότι ειδικά στην περίπτωση αυτή η άδεια κατοχής του όπλου εκδίδεται στο όνομα εκείνου που νόμιμα εκ­προσωπεί την Ι.Ε.Π.Υ.Α., ενώ η άδεια οπλοφορίας χορη­γείται στο προσωπικό που φέρει το όπλο. Εν όψει αυτών θεσπίζονται ειδικές υποχρεώσεις των κατόχων ως προς τη φύλαξη του οπλισμού και την παράδοσή του στο προ­σωπικό, πριν από την ανάληψη της εργασίας του, και ως προς την επιστροφή του οπλισμού από το προσωπικό ευ­θύς αμέσως μετά τη λήξη της εργασίας του και θεσπίζε­ται η υποχρέωση τήρησης ειδικού βιβλίου χρέωσης και αποχρέωσης των όπλων, θεωρούμενου από την αρμόδια αστυνομική αρχή, όπου καταχωρίζεται κάθε μεταβολή.

Στις διατάξεις των παραγράφων 4 και 5 προβλέπονται οι υποχρεώσεις των Ι.Ε.Π.Υ.Α. για έγ­γραφη ενημέρωση των αστυνομικών αρχών, αναφορικά με τα στοιχεία του προσωπικού που οπλοφορεί, το είδος και τον αριθμό της σειράς του όπλου που παραδίδεται σε κάθε υπάλληλο, τα στοιχεία κυκλοφορίας του οχήματος όπου επιβαίνει το προσωπικό που φέρει όπλο, την ακο­λουθητέα διαδρομή και τα πλήρη στοιχεία του νομικού ή φυσικού προσώπου στο οποίο παρέχονται οι υπηρεσίες. Καθορίζεται κατά τρόπο περιοριστικό ο χρόνος οπλοφο­ρίας του προσωπικού των Ι.Ε.Π.Υ.Α. και ορίζεται ρητώς ότι τα συγκεκριμένα όπλα υποβάλλονται σε βαλλιστική εξέταση σύμφωνα με τη διαδικασία που ακολουθείται για τα όπλα των αστυνομικών. Επίσης προβλέπεται η υπο­χρέωση του υπαλλήλου που κάνει χρήση του όπλου και του νόμιμου εκπροσώπου της Ι.Ε.Π.Υ.Α. (σωρευτικά) για άμεση υποβολή έγγραφης αναφοράς στην οικεία αστυ­νομική αρχή. Προβλέπεται ανώτατος αριθμός αδειών οπλοκατοχής και οπλοφορίας για κάθε Ι.Ε.Π.Υ.Α. (κλει­στός αριθμός) και παρέχεται εξουσιοδότηση στον Υπουργό Εσωτερικών για την έκδοση απόφασης προς καθορισμό του ανωτάτου αυτού αριθμού, των όρων και προϋποθέσεων ασφαλούς φύλαξης του οπλισμού, τη ρύθμιση επί μέρους ζητημάτων χρέωσης και αποχρέω­σης του οπλισμού και των λοιπών συναφών θεμάτων.

Με τις διατάξεις της παραγράφου 6 προβλέπεται ότι πριν από τη χορήγηση της άδειας οπλοφορίας το προ­σωπικό των Ι.Ε.Π.Υ.Α. υποβάλλεται σε ιατρικές εξετά­σεις και, εφόσον κριθεί ικανό σωματικά και ψυχικά, εκ­παιδεύεται, θεωρητικά και πρακτικά, στις Σχολές της Ελ­ληνικής Αστυνομίας στη χρήση του τύπου του όπλου που πρόκειται να φέρει. Πέραν της βασικής αυτής εκπαί­δευσης, εκπαιδεύεται και περιοδικώς, με έξοδα των Ι.Ε.Π.Υ.Α., ώστε να διαπιστώνεται η καταλληλότητά του στο χειρισμό των όπλων και να καθίσταται εφικτή η αυ­τοπροστασία του εν λόγω προσωπικού, αλλά και η προ­στασία των δικαιωμάτων των πολιτών, στα οποία η χρή­ση των όπλων επιδρά καταλυτικά. Περαιτέρω παρέχεται εξουσιοδότηση στους Υπουργούς Εσωτερικών και Οικο­νομίας και Οικονομικών για τη ρύθμιση επί μέρους ζητη­μάτων που αφορούν στις ιατρικές εξετάσεις, στην εκπαί­δευση, καθώς και στα κριτήρια και τη διαδικασία πιστο­ποίησης της καταλληλότητας του προσωπικού αυτού για οπλοφορία. Ως προς τη χορήγηση, την ανάκληση ή την προσωρινή αφαίρεση των αδειών οπλοφορίας εφαρμό­ζονται οι διατάξεις της ισχύουσας νομοθεσίας περί όπλων και εκρηκτικών υλών.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Τίθεται ζήτημα σχετικά με την άδεια χορήγησης οπλοφορίας και κατά πόσον θα πρέπει να υπόκειται σε συχνότερη επανεξέταση της φυσικής και ψυχικής κατάστασης  εκείνος ο οποίος φέρει όπλο, κατά τη διάρκεια και το είδος της εκπαίδευσης.

Το δικαίωμα οπλοφορίας του άνω προσωπικού θέτει ένα υπαρκτό ζήτημα χρήσης του συγκεκριμένου οπλισμού. Η χρήση θα μπορεί να γίνει με χαρακτήρα καθαρά αποτρεπτικό και μέσα στα πλαίσια του Π.Κ., όπως αυτός ορίζει το δικαίωμα στη νόμιμη άμυνα στο άρθρο 22, όπου καθιερώνεται αυτή ως λόγος άρσης του άδικου χαρακτήρα της πράξης. Οι προϋποθέσεις αυτές αναλύονται παρακάτω στο κεφάλαιο του Ποινικού Κώδικα.

Με τις διατάξεις του άρθρου 6 συμπληρώνεται η ισχύ­ουσα αντίστοιχη διάταξη του ν.2518/1997 που αφορά στη στολή του προσωπικού των Ι.Ε.Π.Υ.Α.. Ειδικότερα, προβλέπεται η υποχρέωση αναγραφής σε ειδικό διακρι­τικό σήμα επί της στολής τους της ένδειξης «PRIVATE SECURITY» στην αγγλική γλώσσα, ώστε να αποφεύγε­ται η σύγχυση με τις αστυνομικές αρχές, που μπορεί να προκληθεί ακόμη και στους αλλοδαπούς που διαμένουν ή επισκέπτονται τη χώρα μας.

Με τις διατάξεις των άρθρων 7 και 8 επανακαθορίζεται το πλέγμα ποινικών και διοικητικών κυρώσεων που επι­βάλλονται στους παραβάτες των διατάξεων του παρό­ντος νόμου, με στόχο να διασφαλίζεται η πιστή τήρησή του εκ μέρους του προσωπικού των Ι.Ε.Π.Υ.Α. και, πα­ράλληλα, η προστασία των ατομικών και κοινωνικών δι­καιωμάτων των πολιτών. Οι ποινικές κυρώσεις του άρ­θρου αυτού έχουν επικουρικό χαρακτήρα, δηλαδή επι­βάλλονται εφόσον οι συγκεκριμένες αξιόποινες πράξεις δεν τιμωρούνται βαρύτερα από άλλες ποινικές διατά­ξεις.

Σοβαρά υπόψη θα πρέπει να λαμβάνεται το άρθρο 4 σύμφωνα με το οποίο δε θα πρέπει να θίγονται τα συνταγματικά δικαιώματα των πολιτών όπως, το δικαίωμα της ελεύθερης διακίνησης, στέρησης προσωπικής ελευθερίας, ασύλου κατοικίας κτλ.

Σύμφωνα με το άρθρο 275 παρ. 1 ΚΠΔ στα αυτόφωρα κακουργήματα και πλημμελήματα, ενώ οι ανακριτικοί υπάλληλοι και κάθε αστυνομικά όργανο έχουν υποχρέωση να συλλαμβάνουν τον δράστη τηρώντας τις διατάξεις του Συντάγματος και του άρθρου 279 ΚΠΔ σχετικά με την άμεση προσαγωγή του στον εισαγγελέα και οι πολίτες έχουν τέτοιο σχετικό δικαίωμα. Κατά συνέπεια, το προσωπικό των επιχειρήσεων παροχής υπηρεσιών ασφαλείας έχουν δικαίωμα συλλήψεως του προσώπου που διαπράττει αυτόφωρο κακούργημα ή πλημμέλημα κατά των φυλασσομένων προσώπων ή πραγμάτων, πάντοτε υπό τους όρους του νόμου, χωρίς να έχουν δικαιώματα περισσότερα από εκείνα που προσιδιάζουν σε οποιονδήποτε άλλο πολίτη. Ως εκ τούτου η εκ μέρους τους σύλληψη ατόμου αποτελεί λόγο άρσης του αδίκου της παράνομης κατακράτησης, μόνον εφόσον συνοδεύεται από τον σκοπό παράδοσης στις αρμόδιες αρχές. Επομένως, πέραν του λόγου άρσεως του αδίκου του άρθρου 279 ΠΚ, ισχύουν οι γενικοί λόγοι άρσεως του αδίκου (άμυνα, κατάσταση ανάγκης, συναίνεση του παθόντος κ.λπ.). Οποιαδήποτε άλλη ενέργεια σε βάρος πολιτών χρειάζεται ιδιαίτερη νομοθετική ρύθμιση.

Ένα θέμα που σχετίζεται με τα δικαιώματα των πολιτών και την ιδιωτική ασφάλεια είναι το δικαίωμα σωματικής έρευνας προς τους πολίτες. Αυτό περιορίζεται αυστηρά σε συγκεκριμένους φυλασσόμενους χώρους όπως λιμένες και αερολιμένες, για τον έλεγχο αποσκευών, πληρωμάτων καθώς και για τον έλεγχο πρόσβασης στους άνω χώρους πάντα κατόπιν αδείας της  λιμενικής ή αεροπορικής αρχής.

Επίσης, με το άρθρ. 4 του ν.3262/2004 στο οποίο προστίθενται οι παράγραφοι 12 & 13, προβλέπεται ότι ο έλεγχος για λόγους ασφάλειας των προσερχόμενων φιλάθλων εν όψει αθλητικής εκδήλωσης στην αθλητική εγκατάσταση μπορεί να διενεργηθεί και με σωματική έρευνα από μέλος του προσωπικού ασφάλειας  του ιδίου φύλου με το φίλαθλο.                                                              Εκτενείς αναφορές γίνονται παρακάτω κατά την ανάλυση σχετικών διατάξεων του Ποινικού Κώδικα.

1.4.3        Δίκαιο

Δίκαιο είναι το σύνολο των κανόνων που θεσπίζει η πολιτεία για να ρυθμίσει εξαναγκαστικά την εξωτερική συμπεριφορά των ανθρώπων, με σκοπό να εξασφαλίσει τη μεταξύ τους αρμονική συμβίωση. Διακρίνεται σε Εσωτερικό και Διεθνές Δίκαιο. Το Εσωτερικό Δίκαιο διακρίνεται σε Δημόσιο Δίκαιο και Ιδιωτικό Δίκαιο, ενώ ως νέοι αυτοτελείς κλάδοι του Εσωτερικού Δικαίου μπορούν να αναφερθούν το Εργατικό, Γεωργικό, Βιομηχανικό, Μεταλλευτικό Δίκαιο και το Δίκαιο των Καταναλωτών. Πηγές του Δικαίου είναι το Σύνταγμα, οι Νόμοι, τα Διατάγματα, οι Υπουργικές Αποφάσεις και το έθιμο.

Δημόσιο Δίκαιο ονομάζεται το σύνολο των κανόνων που αναφέρονται στην οργάνωση και λειτουργία της Πολιτείας και των σχέσεων αυτής μέσω των οργάνων της προς τους πολίτες. Το Δημόσιο Δίκαιο, λόγω του μεγάλου αριθμού των κανόνων του, διακρίνεται σε επιμέρους σύνολα κανόνων που σχετίζονται με συγκεκριμένο αντικείμενο, εξ’ ου και το όνομα του καθενός από αυτά.

Αυτά είναι:

1. Συνταγματικό Δίκαιο: Περιλαμβάνει τους κανόνες δικαίου που καθορίζουν τη μορφή και τα βασικά όργανα της Πολιτείας, καθώς και τα όρια της κρατικής εξουσίας προς τους πολίτες.
2. Διοικητικό Δίκαιο: Περιλαμβάνει κανόνες δικαίου που ρυθμίζουν την οργάνωση και τη λειτουργία της Διοίκησης καθώς και τις σχέσεις Κράτους και πολιτών.
3. Ποινικό Δίκαιο: Περιλαμβάνει τους κανόνες δικαίου που καθορίζουν τις αξιόποινες πράξεις και τις επ΄ αυτών επιβαλλόμενες ποινές.
4. Δικονομικό Δίκαιο: Περιλαμβάνει τους κανόνες που καθορίζουν τα όργανα και τον τρόπο λύσης των διαφορών και απονομής δικαιοσύνης. Ο κλάδος αυτός διακρίνεται σε επιμέρους Πολιτική και Ποινική Δικονομία.
5. Εκκλησιαστικό Δίκαιο: Περιλαμβάνει κανόνες που διέπουν την οργάνωση της Εκκλησίας προς την Πολιτεία, τα εκκλησιαστικά αδικήματα και τις επιβαλλόμενες επ΄ αυτών ποινές.
6. Δημοσιονομικό Δίκαιο: Τμήμα αυτού είναι το Φορολογικό δίκαιο. Ο κλάδος αυτός του Δικαίου περιλαμβάνει τους κανόνες που διέπουν τη διαχείριση του δημόσιου χρήματος, τα της επιβολής, βεβαίωσης και είσπραξης των φόρων κλπ.

Ιδιωτικό Δίκαιο ονομάζεται το σύνολο των κανόνων που ρυθμίζουν τις σχέσεις μεταξύ των πολιτών της κοινωνίας (Πολιτείας) κατά τάξη ισότητας. Το Ιδιωτικό Δίκαιο διακρίνεται σε δύο επιμέρους κλάδους:

1. 1. Αστικό Δίκαιο: Σύνολο κανόνων που ρυθμίζουν τις προσωπικές και περιουσιακές σχέσεις των πολιτών. Οι κανόνες αυτοί του Αστικού Δικαίου κατατάσσονται σε πέντε επιμέρους τμήματα: Γενικές Αρχές, Ενοχικό Δίκαιο, Εμπράγματο Δίκαιο, Οικογενειακό Δίκαιο και Κληρονομικό Δίκαιο.
2. 2. Εμπορικό Δίκαιο: Σύνολο κανόνων που ρυθμίζουν ειδικά το εμπόριο. Το Εμπορικό Δίκαιο διακρίνεται και αυτό στους επιμέρους κλάδους: Γενικό Μέρος (Έμποροι, Εμπορικές πράξεις, Εμπορικά σήματα, αθέμιτος ανταγωνισμός), Δίκαιο Αξιογράφων (Συναλλαγματικές, Γραμμάτια, Επιταγές), Πτωχευτικό Δίκαιο, Ναυτικό Δίκαιο και Ασφαλιστικό Δίκαιο.

Διεθνές Δίκαιο. Αντίθετα με τα παραπάνω, το Διεθνές Δίκαιο περιλαμβάνει κανόνες που διέπουν τις σχέσεις μεταξύ χωρών (Δημόσιο Διεθνές Δίκαιο) καθώς και των σχέσεων με αλλοδαπούς ή μεταξύ αλλοδαπών (Ιδιωτικό Διεθνές Δίκαιο).

1.5             Θεμελιώδη δικαιώματα και η διάκρισή τους

Ο όρος «θεμελιώδη δικαιώματα» είναι διεθνώς καθιερωμένος, αναφέρεται στα τρία γνωστά είδη: ατομικά, κοινωνικά, πολιτικά και είναι τα δικαιώματα που διέπονται από κανόνες του δημοσίου δικαίου.

1. i. Τα ατομικά δικαιώματα, έχουν αρνητικό περιεχόμενο και διασφαλίζουν «αρνητικά» τη νομική κατάσταση των κυβερνωμένων, θεμελιώνοντας αξίωση για αποχή της κρατικής εξουσίας (π.χ. προσωπική ελευθερία, ασφάλεια, άσυλο κατοικίας κ.τ.λ).

1. ii. Τα πολιτικά δικαιώματα, έχουν ενεργητικό περιεχόμενο και θεμελιώνουν αξίωση για συμμετοχή στην άσκηση της κρατικής εξουσίας (πχ δικαίωμα να εκλέγει κανείς και να εκλέγεται, δικαίωμα να ιδρύει και να μετέχει σε πολιτικά κόμματα, δικαίωμα να διορίζεται δημόσιος υπάλληλος .

1. iii. Τα κοινωνικά δικαιώματα, που έχουν θετικό περιεχόμενο και θεμελιώνουν αξίωση για παροχή ορισμένων υπηρεσιών –ιδίως οικονομικών παροχών ή θετικών ενεργειών. Παραδείγματα κοινωνικών δικαιωμάτων (παροχής): δικαίωμα για εργασία (άρ. 22), προστασία της υγείας και της μητρότητας, δικαίωμα για κοινωνικές ασφαλίσεις και για κατοικία (άρ. 21), για εκπαίδευση (άρ. 16).

1.5.1        Ποινικό δίκαιο

Το Ποινικό Δίκαιο διακρίνεται στο Ουσιαστικό Ποινικό Δίκαιο και την Ποινική Δικονομία

Ουσιαστικό Ποινικό Δίκαιο: είναι το σύνολο των κανόνων που καθορίζουν τις πράξεις και τις παραλείψεις των ανθρώπων, οι οποίες χαρακτηρίζονται ως εγκλήματα , καθώς και τις ποινές που πρέπει να επιβληθούν στους δράστες.

Το ουσιαστικό ποινικό δίκαιο αποτελείται από τον ποινικό κώδικα τους ειδικούς ποινικούς νόμους και τον στρατιωτικό ποινικό κώδικα.

Στο παρόν εγχειρίδιο αναφέρονται ή αναλύονται διεξοδικά  συγκεκριμένα κεφάλαια του Ποινικού Κώδικα του  Κώδικα Ποινικής Δικονομίας και των Ειδικών Ποινικών Νόμων που θεωρούνται χρήσιμα και απαραίτητα για τη βασική εκπαίδευση του ιδιωτικού προσωπικού παροχής υπηρεσιών ασφάλειας. Λόγω δε του ενδιαφέροντος που παρουσιάζουν αλλά και της απαιτούμενης ειδικής προσέγγισης, θα τα εξετάσουμε  ως τρία αυτοτελή κεφάλαια.

---

[1] Βάσει του ν. 2518/1997 «Περί προϋποθέσεων λειτουργίας ιδιωτικών επιχειρήσεων παροχής ασφάλειας. Προσόντα και υποχρεώσεις του προσωπικού αυτών και άλλες διατάξεις».

[2] Ευρωπαϊκό εγχειρίδιο κατάρτισης στον τομέα της φύλαξης και επίβλεψης, Μάιος 2004.